تمدني پيش از تمدن عيلام
علي كش از تپه هاي قديمي شهرستان دهلران استان ايلام است كه قدمت آن به هزاره ۸ قبل از ميلاد مي رسد.تپه علي كش در جنوب غربي استان ايلام در شش كيلومتري بخش موسيان شهرستان دهلران در ميان ارضي كشاورزي و درنزديكي رودميمه قرار گرفته است.تپه علي كش بين سالهاي ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ توسط فرانك هول و هيئت همراه كاوش گرديد.
پروفسور فرانك هول كسي كه به اسرار و رازهاي پنهان تمدن طلايي پي برد.
علي كش ديروز سال1340
علي كش امروزي شهريورماه 1393
بر اساس شواهد به دست آمده به وسيله باستان شناسان و هم چنين آزمايش هاي فراوان (هول و كنت دي فلانري) در سال ۱۹۶۱ بر روي تپه هاي موسيان (تپه باستاني علي كش با وسعتي به قطر حدود ۱۳۵ متر كه ضخامت لايه هاي باستاني آن به حدود هفت مي رسد) و چغا سفيد و ديگر مناطق باستاني اين منطقه انجام گرفته، نشان گر اين حقيقت است كه انسان در فاصله ميان۵۵۰۰ تا ۷۵۰۰ قبل از ميلاد در اين منطقه به اهلي كردن گاو و كشت دانه هاي گياهي مانند عدس و ماش وكتان توفيق يافته است.در كاوش هاي اين تپه سه دوره فرهنگي مشخص شده است و آنها را با نامهاي دوره بزمرده ۷۵۰۰ تا ۶۷۵۰ ق.م،دوره علي كش ۶۷۵۰ تا ۶۰۰۰ ق.م و دوره محمد جعفر 6000 تا ۵۶۰۰ ق. م ميشناسيم.ساكنان اوليه اين محل را شباناني تشكيل مي دادند كه در فصل مناسب سال از ارتفاعات لرستان براي برداشت محصولات نباتي خودرو، به گوشه شمالي دشت خوزستان (موسيان) سرازير مي شدند.اين تازه واردان در خانه هاي تك اتاقي به سر مي بردند كه ديوارهاي آن را سله مي ساختند و پس از چراي احشام خود و برداشت غلات خود رو منطقه، هنگام آغاز فصل گرما به ارتفاعات لرستان مراجعت مي كردند، به علت كاوشهاي فراواني كه در ادوار مختلف در تپه هاي باستاني دشت موسيان انجام مي شد و پيدا كردن اسكلت احشام اهلي خصوصاً بز در روي يكي از تپه هاي اين منطقه بنام تپه ي بزمرده اين دوره از تاريخ اين منطقه را دوره بزمرده مي نامند.با پايان يافتن دوره بزمرده و استقرار مردم در اين مناطق و روي آوردن دامداران به كشت محصولات كشاورزي خصوصاً غلات و حبوبات و استقرار آنها در خانه هاي كه از اتاقهاي مختلف و حياط تشكيل مي شد دوره ي جديدي شروع شد كه به دروه علي كش معروف مي باشد.در اين دوره ساكنان اين مناطق غذاي خود را بر روي اجاق تهيه مي كردند و براي درست كردن وسايل مورد نياز خود از سنگ و چوب استفاده مي شده است. اينان مردماني بودند كه اموات خود را در زير كف منازل خود همراه با وسايل شخصي آنها دفن مي كردند.دوره سوم دوره محمد جعفر است كه با روي آوردن بيشتر ساكنان به كشاورزي و دامداري و استقرا در روستاها و ايجاد بافت روستايي و درست كردن منازل خود با چينه و خشت خام، خشتها مكعب مستطيلي و كوچك است و بعضي از ديوارها با ماده سفيد رنگي همچون گچ، اندود شده است. واحدهاي ساختماني داراي اطاقهاي كوچك وانبارهايي در طبقه زيرين مي باشند و سيلوهاي مدوّر براي ذخيره آذوقه در آنها تعبيه شده است. پوشش سقف اطاقها احتمالاً با حصير و يا تيرهاي چوبي بوده كه با گذشت زمان از ميان رفته و اثري از آنها باقي نمانده است. مردم اين دوره به ساخت سفال و وسايل سفالي روي آوردند.فرج فاضلي كارشناس ارشد باستان شناسي در خصوص اين تپه گفت: تپه علي كش كه به دوران (آغاز توليد غذا و استقرار در روستاها) متعلق است كه بنا به كاوش فرنك هول ساكنان علي كش اقدام به كشت دو نوع غله، يكي گندم درشت و ديگري جو كرده اند.وي بيان داشت: بررسي ها نشان مي دهد شروع كشاورزي در خاورميانه از تپه علي كش شهرستان دهلران بوده چون اين قديمي ترين تاريخي است كه در آن به كشت و اهلي كردن دانه هاي گياهي اشاره شده است. سالها ب هيچگونه كار پژوهشي بر روي اين اثر پيش از تاريخ به انجام نرسيد. در سال ۱۳۷۹ توسط آقاي بيان پيراني اين اثر تاريخي مجددا مستند سازي و در فهرستد آثار ملي كشور به ثبت رسيد. در سال ۱۳۸۸ كار گنانه زني جهت تعيين عرصه و حريم اثر و آزاد سازي اين اثر بسيار مهم توسط باستانشناسان استان ايلام آقايان بيان پيراني و عبدالمالك شنبه زاده به مدت يك ماه به انجام رسيد. و حريم اثر مصوب و ضمن خريد اراضي واقع در عرصه اثر در مالكيت ميراث فرهنگي قرار گرفت و منجر به صدور سند گرديد. در سال ۱۳۸۹ كتاب علي كش كه نتيجه مطالعات قبلي و جديد بود، با نگاهي اختصاصي به اين اثر توسط آقايان بيان پيراني و شنبه زاده و توسط اداره كل ميراث فرهنگي استان چاپ و منتشر گرديد. چاپ دوم اين كتاب در سال ۱۳۹۰ منتشر شد.اين اثر در تاريخ ۳ آبان ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۷۶ به‌عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
سله
(سَ لَّ يا لُِ) [ ع . سلة ] (اِ.) سبد ، زنبيل -مانند حصير
منبع:
تمدن ما، تاريخ وتمدن ايران------------------------http://tamadonema.ir